در جستجوی نان از بدخشان تا بوشهر
جوان بین: بوشهر برای برادران همزبان افغانستانی ام که حیات برهنه این خاکند و ستون خانه های خوب ساخته ما بر شانه های آنان بالا می رود...
نامش حبیب الله است، ۵۵ سالی سن دارد. با حیای مخصوص تمام مهاجران افغانستانی جواب سلامم را می دهد. اهل ولایت بدخشان افغانستان است. فارسی را خوب می داند و می گوید تاجیک است.
به او می گویم استاد حبیب الله در این سالِ سیاه ارزش ریال نسبت به پول افغانی کم شده چرا ایران مانده ای؟ می گوید: امنیت. ما در افغانستان امنیت نداریم. به یاد پیامک پدر دانشجوی افغانستانی می افتم و بغض گلویم را چنگ می اندازد و با خود زمزمه می کنم "جان پدر کجاستی". از اینهمه اشراف بر مسائل اجتماعی و سیاسی کشورش تعجب می کنم. دلم می خواهد بیشتر بدانم. از رفیق قدیمی ام عزیزالله حسینی برایش می گویم. از پدر و مادر و همسر فرزندان عزیزالله که در بمب گذاری حرم امام رضا(ع) به شهادت رسیدند. از زخم مشترک بی پایانی که به جان این دو همسایه افتاده حرف می زنم. می گویم بنشین. می گوید نشستن نمی توانم. انگار این مردم ایستاده به دنیا آمده اند و مقرر است ایستاده بمیرند. می گوید ما از مردم ایران بسیار تشکر می نماییم، خوب مردمانی هستند و ما را به خوبی می نوازند. به او می گویم ما از شما تشکر می نماییم. شما حیات برهنه این خاکید، ستون خانه های ما بر شانه های شما بالا می رود. لبخند می زند و چه خنده به قاعده و تلخی، چه خنده مقبولی دارد این مرد.
*چند فرزند دارید؟
دو دختر دارم و سه پسر.
*خدا حافظ شان باشد، ایران هستند؟
نه افغانستان هستند.
*چقدر سن دارند و چکار می کنند؟
پسرانم درس می خوانند، یکی از آنها دانشگاه درس می خواند. یکی از دخترانم هم دانشگاه را تمام کرده و در(میدان هوایی) فرودگاه کابل مشغول به کار است. دختر کوچکم هم مدرسه می رود.
*کجای ولایت بدخشان خانه دارید؟
ما سر مرز تاجیکستان هستیم. یک رودی هست، "آمور دریا"* نام است. یک طرف ما هستیم و یک طرف تاجیکستان است. یک دریا میان ما و برادران تاجیکمان فاصله هست.
*جیحون
*کار مردم بدخشان بیشتر چیست؟ ماهیگیری هم دارید؟
هوا بسیار سرد است و ماهی دریاآمور کیفیت خوبی ندارد. اصلا زمستان یخ می زند و برای ماهیگیری توانستن نمی گردد. مردم بیشتر کشاورزی می کنند. بدخشان میوه های خوبی دارد. لعل بدخشان مشهور است. لعل سرخ، که شاعران به "لب یار" تشبیه کرده اند. فیروزه و طلا، لاجورد و زمرد، همه نوع کان در دل خود دارد بدخشان. زردآلو، انار، سیب، آلبالو، چهار مغز هم عمل می آید که خود کمتر نصیب می بریم و صادر شدنی ست.
*حالا سوالم این ست فقط به خاطر نا امنی به ایران می آیید برای کار یا اینکه آنجا شغل نیست و کار کم است؟
برای نا امنی است. اگر امنیت باشد کار افغانستان از ایران بهتر است. چون پول ایران در وضعیت امروز ارزشش کم است. به خاطر نا امنی کار نیست. کار شدنی نیست. سرمایه داران به خارج از افغانستان رفته اند و کسی کار ایجاد نمی نماید. سرمایه داران نمی توانند در افغانستان زندگی کنند، می ترسند. به جانشان و مالشان می زنند. به همین خاطر به کشورهای خارج می روند.
*افغانستانی ها بیشتر به چه کشورهایی می روند؟
خیلی کشورها رفته اند. آمریکا، آلمان، سوئد و فرانسه هم رفته اند. چند سال پیش که مرزها باز شدند خیلی ها رفتند کشورهای خارجی. حتی از همین ایران هم بسیاری از افغانستانی ها که زندگی می کردند مرز ترکیه که باز شد، رفتند.
*استاد حبیب الله شما ویزای کار داری و قانونی کار می کنی یا غیر قانونی؟
من خودم کارت دارم. من ۹ سال است ایرانم. جلوتر که آمدم اینجا برم مدرک دادند. یک برگک های سبز دادند به مجردها برای شش ماه. بعد گفتند بروید افغانستان ویزا و پاسپورت درست کنید و پس بیائید. بعد رفتیم افغانستان سفارت ایران تمدید کردیم و پس بازگشتیم.
*کسانی که غیر قانونی می آیند خیلی بهشان سخت می گذرد؟
از مرز یا زنده می آیی یا جان می دهی. خیلی سخت می گذرد. گشت مرزی می آید جلویمان. چهار یا پنج ساعت سر مرز پیاده می آیند، بعد از خاک ایران که داخل می شوی باردیگر با ماشین می آیی. بلوچ ها پس با ماشین می آورندمان. پس تقسیم می شویم تهران، شیراز، اصفهان، بوشهر. هر کس هرجا می خواهد برود، پس می رود. دشوار است.
*آدم در غربت دلش برای خانواده اش چقدر تنگ می شود؟
حالا اگر یک شب تو به خانه ات نروی چه حالی می شوی. دشوار است. حالا چهار سال می شود بچه هایمان را ندیدیم. غیر از اینکه تلفنی صحبت می نماییم دیگر تمام. به خاطر اینکه بچه هایم درس می خوانند هزینه هایمان بالاست، باید بمانم و کار کنم.
*به نظرم بچه هایت باید قدر شما را بدانند و برای داشتن پدری چون شما خدا را شکر کنند. تمام زندگیت را وقف آنها کرده ای.
به خاطر آنهاست. اگر آنها نمی بودند من در اینجا سختی نمی کشیدم. نان خشک همانجا هم پیدا می شود. توکل به خدا. دعا می کنم در صحت و سلامت باشند و عمر با برکت داشته باشند. پدر و مادر باید قدرش را دانست.
*شیعه هستید یا اهل تسنن؟
ما اهل تسنن هستیم.
*اتفاقا ما در بوشهر برادران اهل تسنن زیادی داریم.
بله، درست است. نمازها را می رفتیم. ولی به خاطر همین مریضی کرونا فعلا تعطیل می باشد.
*استاد حبیب الله آینده افغانستان و کشور همسایه ی آن ایران را چگونه می بینید؟کدام رو به پیشرفت است؟
در قرآن کریم آیه ای داریم که می فرماید: " إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ" یعنی مسلمانان با یکدیگر برادر هستند. ما و شما با هم برادر هستیم. خدا محبت و صداقت میان ما و شما را بیشتر کند. ولیکن افغانستان زیر تهدید دیگر کشورها رفته است. دیگر کشورها در امور افغانستان مداخله کرده اند. اوضاع افغانستان خیلی خراب است. مردم بزرگ و دانشمند افغانستان از کشور رفته اند و یا دست در کار ندارند. به همین خاطر افغانستان رو به بهبودی آرامی ندارد. الان ۴۴ کشور در افغانستان نیرو دارند. نمی خواهند افغانستان بر پای خود بایستد و مستقل شود. زندگی مردم آرامش داشته باشد. دیگر اینکه کابینه افغانستان خارجی هستند. خود افغانستانی هایی که در کابینه هستند، تحصیلاتشان در خارج بوده است. تابعیت کشورهای خارجه دارند. اگر از افغانستان باشند و زندگی در افغانستان داشته باشند، دلشان بر افغانستان می سوزد و بر زن و مرد و کودک و پیر و جوان و بیوه و یتیم افغانستان دلسوزی دارند. اصلا دلشان نمی سوزد. به افغانستان کسی دلش می سوزد که از افغانستان متولد شده باشد و در افغانستان زندگی کرده باشد. مثال کسی که ۴۰ سال یا ۵۰ سال در آمریکا زندگی کرده باشد و زن و بچه اش در آمریکا باشد، دل در گرو این خاک ندارد. این آدم دلش برای این کارگر می سوزد؟ نه هیچ گاه. نمی سوزد. ولی ایران کشوری آرام است.
*این حرف ها را به من که یک ایرانی هستم می زنید یا اینکه اعتقاد دارید ایران کشوری آرام است؟
من واقعیتش را می گویم. چون که من ۹ سال در ایران زندگی می کنم. واقعیت می گویم. افغانستان در وضعیت درستی نیست. قبلا با خود گفتم بروم در ارتش افغانستان کار کنم. اما دیدم نمی گردد. وگرنه اگر آرام باشد. امنیت باشد مگر کسی دلش می خواهد در مزار، بدخشان، قندوزن باشد و آب و هوای تمیز و چشمه و برکت خدا را نداشته باشد. افغانستان خیلی کشور پر برکتی است. ولیکن وضعیت خوب نیست.
*درس هم خوانده ای؟
۱۱ سال در پاکستان درس طلبه گی خواندم. مدرسه هم در افغانستان ۸ سال خواندم. کوچک تر بودم که انقلاب آغاز شد و حالا چهل و چند سال می شود که افغانستان جنگ است.
*دو پرسش مهم دارم. نظر شما در مورد طالب ها چیست؟ و بعد کمی در باره احمد شاه مسعود پلنگ دره پنجشیر صحبت کنید.
طالب ها در ابتدا خود مردم افغانستان بودند و واقعا طالب صلح بودند. اما بعد کشورهای دیگر مداخله کردند. از کشور عربستان و چچن و پاکستان نیرو آمد. آمدند و انقلاب را برپا کردند و نا امنی در افغانستان به راه انداختند. مردم افغانستان را آواره و بی خانمان کردند. الان یک بچه ۱۲ ساله به صورت غیرقانونی به ایران آمده و کار می کند. من شخصا بیش از ۱۳ سال درس خواندم، علم آموختم. الان کارگری می کنم. من باید در افغانستان باشم که چهار طفل بی زبان را درس بیاموزم. طالب ها در ابتدا واقعا طالب صلح افغانستان بودند ولیکن پس وضع خراب شد و طالب بدنام شد.
امّا احمد شاه مسعود شهید یک مسلمان واقعی و یک افغان صادق و یک قهرمان ملی بود. در طول تاریخ تمام کشورهای آزادیخواه باید به احمد شاه مسعود افتخار کنند. خصوصا مردم افغانستان باید به احمد شاه مسعود افتخار داشته باشند. اول قدرت خداوند بود و ثانی احمد شاه مسعود بود که ابرقدرت روسیه را شکست داد. مردم افغانستان در امن و امان بودند. آرام بودند. وقتی آمریکا به افغانستان آمد و مداخله شروع شد، احمد شاه مسعود را شهید ساختند و نا امنی را تا این روز ادامه دادند. چه مرد و چه زن افغانستانی از احمد شاه مسعود و شهید استاد برهان الدین ربانی، بانی صلح و قهرمان ملّی افغانستان تشکر می نماییم.
*حضور آمریکا در افغانستان به صلح کمکی کرده است؟
آمریکا دور ایستاده است و به برادرکُشی در افغانستان نگاه می کند. چند وقتی است که طالبان می خواهند با مردم افغانستان صلح کنند. اول با آمریکا صلح کرد. صلحش این بود که آمریکایی در جنگ کشته نشود. فعلا که آمریکا نمی جنگد. در فرودگاه قندهار، قندوز و هرات پایگاه گرفته است. جنگ وسط افغان ها ادامه دارد و آمریکا از دور تماشا می کند. و قربانی مردم افغانستان هستند چه از طالب و چه از دولت و چه بچه های بی گناه مردم در مدرسه و دانشگاه کشته می شود. سرزمینِ من پر از برادرکشی و خانه جنگی است. پر از جفاست. پر از ترس و بوی باروت است.
*به امید روزهای روشن برای ایران و افغانستان. برای مان از زادگاهتان بدخشان بگویید
ان شالله، ما هم آرزوی این را داریم برادرکشی تمام شود. خاکمان آرام بگیرد. بچه هایمان بخندند و بزرگ شوند. آوارگی تمام شود.
-استان بدخشان در شمال شرقی افغانستان واقع شده و مرکز آن شهر فیض آباد است. این ولایت در ۴۷۰ کیلومتری کابل واقع است. بدخشان از جنوب با ولایت های پنجشیر، و کاپیسا و از غرب با ولایت تخار هم مرز است. حدود یک میلیون نفر جمعیت دارد. این منطقه در سال ۱۸۹۶ میان دو امپراتوری بزرگ (روسیه تزاری و بریتانیا) به دو بخش تقسیم گردید. یک بخش این استان تحت نام بدخشان روسیه و بعداً منطقه خودگردان کوهستانی بدخشان شوروی با مرکزیت شهر خاروغ به روسیه تعلق گرفت، و بخش دوم با مرکزیت شهر فیض آباد به امارت افغانستان پیوست. روسیه و انگلیس آمودریا (جیحون) را بعنوان مرز طبیعی پذیرفته و توسط ستون های مرزی نشانه گذاری شد. در سال ۱۹۱۷ پس از پیروزی انقلاب بلشویکی در روسیه بدخشان روسیه به شوروی در تشکیل جمهوری شوروی سوسیالیستی تاجیکستان تعلق گرفت.
بدخشان در اشعار بیشتر شاعران به کیفیت لعل خویش معروف است.
بدخشان دارای کوه های بلند و رودخانه های خروشان است. فرآورده های عمده ی این استان جو، گندم، جودر (گندم سیاه)، ارزن و جواری (ذرت) است. همچون میوه های این استان توت و چهارمغز (گردو)، زردآلو، انار، آلبالو و سیب آن نیز بسیار معروف است. سیب بهارک و چهارمغز سرغیلان و توت یفتل و انار خواهان در این ولایت از شهرت خاصی برخوردار می باشند. بدخشان به داشتن معادن لعل، لاجورد، زمرد، فیروزه و طلای خویش معروف است. عمده ترین معادن بدخشان؛ لاجورد یُمگان به مساحت سیصد کیلومتر طول و ۴۷ کیلومتر عرض، معدن لعل در سرغیلان و معادن طلای راغ و یفتل و همین طور معدن مُنجان(مشترک با پنجشیر) می باشد. استان بدخشان ۵۳ درصد منابع آبی افغانستان را داراست.
*گفت وگو از جواد متین
منبع: javanbin.ir
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب