باور به نحسی عددی که درست نیست
جوان بین: باور به نحسی عدد 13 هنوز در بین مردم رایج است، اما بررسی ها نشان میدهد که این عدد در ایران باستان مقدس بوده و سیزده بدر جشنی برای پیوند با طبیعت است.
خبرگزاری مهر، گروه استانها – کوروش دیباج: باور به نحسی عدد ۱۳ از گذشته های دور تا حالا در فرهنگ های مختلف رواج داشته است. برخی آنرا نشانه ای از بدشانسی می دانند و از آن پرهیز می کنند، در صورتیکه در ایران باستان، این عدد نه فقط نحس نبوده، بلکه با مفاهیمی چون تحول و نو شدن پیوند داشته است. اما این تغییر نگاه چگونه رخ داد؟ چه عواملی موجب شد که عدد ۱۳ در بعضی فرهنگ ها به عنوان نمادی از بدشانسی شناخته شود؟
از طرفی سیزدهم فروردین، که در فرهنگ ایرانی به نام «سیزده بدر» شناخته می شود، در حقیقت یکی از قدیمی ترین آیین های پیوند با طبیعت است. اما در طول زمان، برخی این روز را با خرافه نحسی ۱۳ گره زده اند. خبرگزاری مهر در این گزارش، با بررسی ریشه های تاریخی، فرهنگی و روان شناختی این باور، نظر کارشناسان و مردم را جویا شده ایم تا دریابیم که آیا عدد ۱۳ واقعا نحس است یا تنها یک خرافه ماندگار در ذهن ما؟
۱۳؛ عددی نحس یا مقدس؟
ضا توکلی، پژوهشگر تاریخ ایران باستان در گفت و گو با خبرنگار مهر توضیح می دهد: در تقویم کهن ایرانی، روز سیزدهم هر ماه با نام «تیر» شناخته می شد که در رابطه با ایزد باران و باروری بود. به همین دلیل، این روز را خوش یمن و نشانه برکت می دانستند. همچنین، در آیین زرتشتی عدد ۱۳ مفهومی از گذر و ورود به مرحله جدید داشته است.
او ادامه می دهد: سیزده بدر، که امروزه به عنوان روز نحسی تلقی می شود، در حقیقت روزی برای جشن گرفتن و بیرون رفتن از خانه بمنظور احترام به طبیعت بود. اما متاسفانه در دوره های بعدی، تحت تأثیر برخی فرهنگ های بیگانه، عدد ۱۳ به عنوان عددی نحس معرفی گردید.
چرا ۱۳ در بعضی فرهنگ ها نحس شد؟
خیلی از کشورهای غربی، خصوصاً در اروپا و آمریکا، باور به نحسی عدد ۱۳ بسیار قوی است. در بعضی از ساختمان ها، طبقه سیزدهم حذف شده و پروازهای هوایی کد ۱۳ ندارند. اما منشأ این باور چیست؟
نادر کیانی، دکترای جامعه شناس فرهنگی در گفت و گو با مهر می گوید: باور به نحسی عدد ۱۳ تا حد زیادی ریشه در وقایع تاریخی و اسطوره ای دارد. برخی معتقدند که این باور از شام آخر مسیح نشأت گرفته، جایی که ۱۳ نفر حضور داشتند و بعد از آن، مسیح به صلیب کشیده شد. در اساطیر اسکاندیناوی نیز، خدای شر «لوکی» به عنوان سیزدهمین میهمان در ضیافتی ظاهر شد و موجب مرگ یکی از خدایان محبوب شد. این روایات در طول تاریخ به ترس از عدد ۱۳ دامن زده اند.
او اضافه می کند: اما این مساله هیچ مبنای علمی ندارد و بیشتر یک پدیده فرهنگی است که نسل به نسل منتقل شده است.
دیدگاه روان شناسان؛ چرا برخی به خرافات درباره ۱۳ باور دارند؟
افات و باورهای عامیانه همیشه قسمتی از زندگی بشر بوده اند، اما چرا برخی افراد به چنین باورهایی پایبند می مانند؟ مریم صالحی، روان شناس اجتماعی در این زمینه به خبرنگار مهر می گوید: مغز انسان تمایل دارد بین رویدادها ارتباط بوجود آورد. اگر کسی در روز ۱۳ یک اتفاق ناخوشایند را تجربه کند، ممکنست این عدد را عامل آن بداند، در صورتیکه واقعیت این است که چنین رویدادهایی در هر روزی ممکنست رخ دهد.
او ادامه می دهد: همچنین، ترس از ۱۳ در خیلی از فیلم ها، داستان ها و حتی رسانه ها تقویت شده است. افراد با دیدن این پیام ها، بطور ناخودآگاه تحت تأثیر قرار می گیرند و این باور را در ذهن خود تثبیت می کنند.
مردم چه می گویند؟
برای بررسی این مساله از دید عمومی، با چند نفر از شهروندان در خیابان گفت و گو کردیم.
محمدرضا، ۴۲ ساله، کارمند: راستش را بخواهید من هیچ گاه عدد ۱۳ را دوست نداشتم! همیشه اهتمام می کنم روز سیزدهم ماه کارهای مهم انجام ندهم. شاید خرافه باشد، ولی به هر حال حس خوبی ندارم.
زهرا، ۲۸ ساله، دانشجوی دکتری تاریخ: من اعتقادی به نحسی ۱۳ ندارم. اتفاقاً از نظر علمی هم هیچ مدرکی برای این مساله وجود ندارد. این فقط یک باور عامیانه است که از نسل های قبل به ما رسیده است.
کریم، ۵۵ ساله، راننده تاکسی: ما قدیم این چیزها را از پدربزرگ و مادربزرگ ها شنیده ایم، ولی واقعا الان که فکر می کنم، هیچ دلیل منطقی برای آن وجود ندارد. به نظر من، ۱۳ مثل هر عدد دیگری است.
سیزده بدر؛ فرصتی برای تغییر نگاه ها
روز سیزده بدر در فرهنگ ایرانی به عنوان «روز طبیعت» شناخته می شود. اما هنوز هم برخی افراد، حتی در این روز، به نحسی عدد ۱۳ باور دارند.
فرزاد نیکنام، پژوهشگر فرهنگ ایران به خبرنگار مهر می گوید: می گوید: در فرهنگ ایران باستان، عدد ۱۳ هیچگاه نحس تلقی نمی شد، بلکه نشانه ای از تحول و نو شدن بود. جشن سیزده بدر که امروز با خرافه نحسی ۱۳ گره خورده، در حقیقت جشنی برای هماهنگی با طبیعت و گذار به سالی نو بوده است. در خیلی از کتیبه ها و متون قدیمی، اشاره شده که ایرانیان باستان به عدد ۱۳ به عنوان نمادی از قدرت و تغییر نگاه می کردند. اما با گذر زمان و تأثیرپذیری از برخی فرهنگ های دیگر، این عدد مفهوم اصلی خودرا از دست داد و به غلط، نمادی از بدشانسی معرفی گردید.
او ادامه می دهد: برای تغییر این باور، مهم ترین ابزار آموزش است. مدارس، رسانه ها و حتی برنامه های فرهنگی می توانند نقش برجسته ی در اصلاح این نگرش داشته باشند. بجای ترس از ۱۳، باید درباره ی تاریخچه واقعی آن صحبت نماییم و مردم را با پیشینه اصیل این عدد در فرهنگ ایرانی آشنا نماییم. این کار نه فقط به رفع یک خرافه کمک می نماید، بلکه موجب می شود نسل های آینده ارتباط عمیق تری با میراث فرهنگی خود داشته باشند.
۱۳ نحس نیست، یک عدد معمولی است
ا بررسی های انجام شده، مشخص شد که باور به نحسی عدد ۱۳ نه فقط ریشه ای در فرهنگ کهن ایران ندارد، بلکه حاصل تأثیرات تاریخی، اجتماعی و رسانه ای است. متخصصان تاکید دارند که شناخت ریشه های این باور و ارائه اطلاعات درست می تواند به تغییر نگرش های غلط کمک نماید. شاید زمان آن رسیده باشد که با نگاهی آگاهانه، ۱۳ را نه به عنوان عددی نحس، بلکه به عنوان قسمتی از تاریخ و فرهنگ خود ببینیم.
منبع: javanbin.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب