ظرفیت عظیم گردشگری ایران اولویت تولید محتوا یا زیرساخت؟
جوان بین: وقتی از شروع دهه 80 برخی روزنامه ها و خبرگزاری ها مبادرت به تاسیس سرویس «میراث فرهنگی» کردند، شاید کمترکسی حدس می زد، کمتر از 20 سال بعد این حوزه مهم و درآمدزا، صاحب یک وزارتخانه مستقل شود.
نهادی که در ابتدای دهه ۷۰ با نام «سازمان ایرانگردی و جهانگردی» فعالیت می کرد، انتهای سال ۱۳۸۲ از اداره ای متروک در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، منفک و با ادغام در سازمان میراث فرهنگی، به سازمان مستقل (در حد معاونت ریاست جمهوری) تبدیل شد و در نهایت، مردادماه ۹۸ وزارتخانه ای شکل گرفت با نام «میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی».
ظرفیت و اهمیت تولید محتوا برای «گردشگری»
بیان این تاریخچه کوتاه از آن جهت اهمیت داشت که فعالان رسانه ای، گردشگری و نیز میراث فرهنگی به خوبی می دانند که اگر سابقه نزدیک به دو دهه تولید محتوا در این عرصه نبود و حتی در دوره ای، دو خبرگزاری تخصصی (دولتی و غیردولتی) انحصاری به این بخش ها نمی پرداخت و روزنامه نگاران زیادی مدت ها مشغول تولید محتوا نبودند، شاید قانع کردن ۲۹۰ نماینده مجلس برای تاسیس وزارت مستقل، به این راحتی ها فراهم نمی شد. در واقع اهمیت و کارکرد تولید محتوا و نشر مطالب در یک حوزه تخصصی به یاری گسترش ابزارهای رسانه ای بود که ارزش راهبردی حوزه های گردشگری و میراث فرهنگی را برجسته کرد.
به تازگی یکی از فعالان عرصه گردشگری این مورد را بار دیگر و در ارتباط با رویدادهای مسافرتی نوروز ۱۴۰۱ مطرح کرده و به درستی گفته است که نیازمند تولید محتوا در این حوزه و حتی یک شبکه تلویزیونی هستیم. جالب این که وزیر گردشگری دولت، سال ها سابقه ریاست سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی را در کارنامه دارد.
ظرفیت گردشگری جام جهانی قطر برای ایران
اما در کنار رویدادهای مسافرتی نوروز همچون موج گردشگری عیدانه که با «افزایش حدود ۶۰ درصدی اقامت مسافران نسبت به سال قبل از کرونا (نوروز ۱۳۹۸) و ثبت آمار بیش از ۵۰ میلیون نفر-اقامت شب و تراکم مسافران در بازه ۱۸ روزه» همراه بوده. سفر «رستم قاسمی» وزیر راه و شهرسازی به جزیره کیش نیز بحث ها و موضوع های در ارتباط با گردشگری و اهمیت آنرا برجسته کرد؛ سفری که به قصد دیدار با وزیر «حمل ونقل و ارتباطات» قطر (میزبان جام جهانی فوتبال) و بازدید از ظرفیت های گردشگری این جزیره انجام شد.
البته موضوع استفاده ایران از ظرفیت گردشگری جام جهانی (همچون فرصت اقامت پذیری ایران برای حاضران در این جام و امکان حمل و نقل هوایی دریایی)، در جریان سفر رییس جمهوری به قطر مطرح و در شمار توافق های اولیه آیت الله رئیسی با امیر این کشور بوده است.
ارزش های اقتصادی و غیراقتصادی گردشگری
در شرایطی که کشور در فشار سنگین تحریم های تاریخ قرار دارد، استفاده از مزایای ارزی و درآمدی گردشگران جام جهانی، آن هم در در نزدیکی کشورمان ایدهای هوشمندانه بوده است.
واقعیت این که همه ما سال هاست از اهمیت و ارزش صنعت توریسم ایران در حوزه های اقتصادی (توسعه بخشی، درآمدزایی، اشتغال آفرینی) و نیز انتقال و صدور ارزش های فرهنگی کشور شنیده و مکرر خوانده ایم. برخی منابع رقم دریافت های گردشگری بین المللی را که از راه مقاصد جهانی به دست می آید از ۲ میلیارد دلار در سال ۱۹۵۰ به ۱۰۴ میلیارد دلار در سال ۱۹۸۰و ۴۹۵ میلیارد دلار در سال ۲۰۰۰ و ۱۲۲۰ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۶ برآورد می کنند؛ همین طور گفته می شود صنعت توریسم خارجی (جهانگردی) در جهان، بعد از مواد شیمیایی و سوخت و بالاتر از محصولات خودرو و مواد غذایی رتبه سوم را دارد.
گفته می شود صنعت توریسم خارجی (جهانگردی) در جهان، بعد از مواد شیمیایی و سوخت و بالاتر از محصولات خودرو و مواد غذایی رتبه سوم را دارد. همین طور می دانیم خیلی از مزایای جهانگردی، برای ایرانگردی نیز قابل تصور است و با افزایش حجم و گستره سفرها، ضمن اشتغال آفرینی و توزیع منابع ثروت و گردش پول در سطح روستاها و مناطق کمتر توسعه یافته، چرخ های اقتصاد و تبادلات مفید فرهنگی بیشتر می چردخد؛ حتی بسیاری می دانیم که ارزش فرهنگی، روان شناختی و تحکیم پیوندهای ملی و محلی از دیگر مزایای رونق این صنعت است.
اما پرسش این است که چرا تا حالا کمتر از این ظرفیت خدادادی بهره برداری شده است و کشوری با ویژگی های غنی تاریخی، دارای میراث فرهنگی ملی و جهانی، صنابع دستی، تنوع آب وهوایی، بسترهای جغرافیایی خدادادی (ساحل، دشت، کوه و کویر) و نیز سابقه تمدنی، دینی و فرهنگی، کمترین بهره را از مزایای گردش پذیری برده است؟
بهانه های فرهنگی یا کم کاری؟
نگارنده بعنوان کسی که مدتی بطور مستقیم در حوزه میراث فرهنگی و گردشگری، تولید محتوا کرده و سال ها تحولات آنرا دنبال می کند، اعتقاد دارد بااینکه محدودیت های فرهنگی_اعتقادی ما، مانع گسترش بی ضابطه و خارج از اصول گردشگری بین المللی است اما بخش عمده موانع و مشکلات موجود، محصول کم کاری و نداشتن زیرساخت های مناسب است؛ زیرساخت هایی همچون مراکز اسکان استاندارد، مراکز تفریحی مناسب سازی شده، ضعف صنعت گردشگری، معضلات حمل و نقل، کمبودهای فرهنگی و از همه مهمتر فترت و غفلت مسؤلان و متولیان.
بخش عمده موانع و مشکلات موجود، محصول کم کاری و نداشتن زیرساخت های مناسب است؛ زیرساخت هایی همچون مراکز اسکان استاندارد، مراکز تفریحی مناسب سازی شده، معضلات حمل و نقل، کمبودهای فرهنگی و از همه مهمتر فترت و غفلت مسؤلان و متولیان. بعنوان مثال امروزه دیگر کسی منکر ارزش و اهمیت اقتصادی_فرهنگی «گردشگری مذهبی»، «گردشگری علمی»، «گردشگری درمانی» و... نیست و برای هیچ کدام از این موارد، مانع فرهنگی، اصلی ترین مشکل به حساب نمی آید. حتی با وجود سازه های میراثی به جامانده از قرن ها پیش، سواحل بکر، هوای چهارفصل، صنایع دستی رنگارنگ و... در همین شرایط موجود نیز، ظرفیت توسعه گردشگرپذیری کشور بسیار بالاست و می تواند بدون اغراق سالانه صدها میلیارد دلار ارز وارد چرخه اقتصاد کند.
از این ها گذشته حتی اگر بپذیریم گردشگری خارجی برای کشورمان با محدودیت های غیرقابل رفع مواجه می باشد (که این گونه نیست)، گردشگری داخلی ما نیز به علت همین فقر در زیرساخت ها، گرفتار توسعه نیافتگی طولانی است و جای کار بسیار دارد.
تولید محتوا یا زیرساخت ها؟
بدین سان به نظر می رسد گردشگری، میراث فرهنگی و صنایع دستی ایران، بطور همزمان، هم نیازمند تولید محتوا و توجه روز افزون رسانه ای است و هم توسعه زیرساخت ها و امکانات اولیه و بدیهی سفری ایمن، لذت بخش، شادی آفرین و اشتغال ساز.
با فروکش کردن موج های سنگین کرونایی و تجربه نوروز ۱۴۰۱، به نظر می رسد باید برای محو کامل آثار مخرب همه گیری کووید-۱۹ و سویه هایش آماده شد و ضمن حفظ هشیاری (و رعایت دقیق شیوه نامه ها تا زمان لازم)، از حالا به فکر تدبیر و ترسیم برنامه های تحولی در حوزه گردشگری باشیم.
از شخصیتی چون عزت الله ضرغامی که سابقه فرهنگی بسیاری دارد، انتظار می رود وزراتخانه تازه تاسیس را به گونه ای بسیج و مدیریت کند که تا اختتام دولت سیزدهم، شاهد برداشته شدن گام های جهشی برای توسعه صنعت توریسم، میراث فرهنگی و صنایع دستی باشیم.
منبع: javanbin.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب